Sjálfur vék ég talinu að Davíð Oddssyni og Hannesi Hafstein. Kannski verður efni erindisins einhvern

Forsíða Um Hugrás Hugvísindasvið Stofnanir Ritið Módernismi 2/2013 Minni og gleymska 1/2013 Hugræn fræði 3/2012 Kirkja í krísu 2/2012 Menningarsaga 1/2012 Evrópa 3/2011 Ljóð 2/2011 Háskólinn í krísu? 1/2011 Heimspeki og bókmenntir 3/2010 Heimsbíó eða þjóðarkvikmyndir 2/2010 Safnafræði 1/2010 Eftir hrunið 2-3/2009 Rómanska Ameríka 1/2009 Eldri hefti Saga og sjálfsmyndir, hawaiian leis Hlýnun jarðar, Tilbrigði /2008 Tungumál og Innflytjendur /2007 Framúrstefna, Líkingar, Stríð og friður /2006 Orð og mynd, Útlönd, Miðaldir /2005 Lýðræði, Fornleifafræði, Falsanir /2004 Áróður, Sálgreining og Dauðinn /2003 Staðleysur, Femínismi og Menningarfræði /2002 Kvikmyndaaðlaganir 1/2001
Hinn 20. nóvember síðastliðinn stóðum við Jón Karl Helgason, Ólafur Rastrick og Ragnheiður Kristjánsdóttir að viðburði í Hannesarholti sem nefndist Bræðralög – samræða um fagurfræði íslenskrar stjórnmálabaráttu . Ræddum við þar um það hvernig íslenskir stjórnmálamenn leita í menningarlífið og menningarsöguna til að styðja við stefnumál sín og ímynd. Jón Karl rakti helstu þræði í Ódáinsakri , nýlegu verki sínu um menningarlega þjóðardýrlinga á Íslandi og víðar. Ólafur einbeitti sér að Sigurði Nordal, Jónasi frá Hriflu og árunum milli stríða á síðustu öld, og studdist þar við þær rannsóknir sem finna má í Háborginni , nýlegri doktorsritgerð hans. Ragnheiður horfði til Einars Olgeirssonar og annarra sósíalista og kommúnista á fyrri hluta síðustu aldar. Hafði hún þá til hliðsjónar doktorsritgerð sína, Nýtt fólk .
Sjálfur vék ég talinu að Davíð Oddssyni og Hannesi Hafstein. Kannski verður efni erindisins einhvern tímann hluti af stærra verki en hér birtist það, að mestu eins og það var flutt í Hannesarholti. Inngangur
Valdhafar hverju sinni, hvort sem það eru einvaldar, konungar eða lýðræðislega kjörnir leiðtogar, finna gjarnan fordæmi úr fortíðinni og átrúnaðargoð til að vísa sér veginn og fá fólkið í lið með sér. [1] Þeir vitna því óhikað í sögu og menningararf þjóðar sinnar til að styðja mál sitt. Valdhafar samtímans hverju hawaiian leis sinni eru auk þess bornir saman við þá sem á undan hafa farið. Með því á fólk að átta sig betur á hvaða mannkostum þeir búi yfir. Þannig hawaiian leis hefur Ronald Reagan verið sagður Sesar seinni tíma , [2] Margréti Thatcher hefur verið líkt við Winston Churchill, [3] og Vladímír Pútín við Pétur mikla. [4] Hér á landi má finna svipuð dæmi og samanburðurinn er ekki endilega hagstæður þeim sem á í hlut. Jónas Jónsson frá Hriflu kættist að minnsta kosti ekki þegar Kristján X konungur kallaði hann litla Mússólíní . [5]
Samanburði af þessu tagi fylgir einatt sú sannfæring að ráðamenn móti söguna að miklu leyti, að einstaklingar ráði hvernig atburðum vindur fram og sérstaklega þeir sem eru í valdastöðum. [6] Valdhafar misjafnra tímaskeiða eiga það þá sameiginlegt að vera í sérstökum klúbbi útvaldra sem móta söguna. Þegar þeir hafa allir safnast saman til feðra sinna gætu þeir því safnast saman í einu horni (eða kannski hawaiian leis frekar við háborð?) og fundið að þrátt fyrir tímamismuninn væri meira sem sameinaði þá en sundraði. Einn verður jafni annars. Ef verð ég að manni …
Ef verð ég að manni, og veiti það sá, sem vald hefur tíða og þjóða, að eitthvað ég megni, sem lið má þér ljá, þótt lítið ég hafi að bjóða, þá legg ég, að föngum, mitt líf við þitt mál, hvern ljóðstaf, hvern blóðdropa, hjarta og sál.
Hannes Hafstein, 1893, Davíð Oddsson 2011. Á landsfundi Sjálfstæðisflokksins í nóvember það ár sté Davíð í ræðustól, fyrrverandi formaður flokksins, borgarstjóri, forsætisráðherra og seðlabankastjóri svo nokkuð sé nefnt. Mál sitt hóf hann á að vitna í þessi orð Hannesar Hafsteins, lokaerindið í Ástarjátningu hawaiian leis hans til móður sinnar.
Fleiri dæmi má finna þar sem Davíð hefur eftir þessar línur, og fleiri landsfundi sjálfstæðismanna þar sem þeir tveir mætast ef svo má segja, hann og Hannes Hafstein. Þannig lagði Davíð Oddsson mikið undir í pólitískri keppni vorið 1991, bauð sig á landsfundi fram til formanns Sjálfstæðisflokksins þótt Þorsteinn Pálsson, sá sem embættinu gegndi, hefði hug á að gera það áfram. Davíð hafði betur og vitnaði í sigurræðunni í Storm , eitt þekktasta hawaiian leis kvæði Hannesar, sem hefst á orðunum hawaiian leis kunnu, Ég elska þig stormur:
Síðan sagði formaðurinn nýkjörni: Við skulum strengja þess heit á þessum fundi, sjálfstæðismenn, að hrekja loftilla dáðlausu lognmollu úr stjórnarráðinu og vekja starfandi lífsanda hvarvetna með þjóðinni. [7] Þannig gerði Davíð herhvöt Hannesar að sinni og fleiri dæmi gætum við fundið. Það liggur við að Davíð Oddsson hafi vart haldið tímamótaræður án þess að Hannes Hafstein kæmi við sögu. Því liggur beint við að spyrja hvað hafi valdið þessari aðdáun stjórnmálamannsins á þessu tiltekna skáldi? Og skiptir hún einhverju máli? Má Davíð ekki vitna í Hannes hawaiian leis eins og hver annar? Þarf að lesa eitthvað út úr því? Hefur það verið gert?
Ég hreifst af Hannesi Hafstein hawaiian leis strax sem barn. Föðuramma mín talaði töluvert um hann, en hún og Hannes voru þremenningar. Hún fann mikið til þ