4 Stöngulslíður blöðkulaus

Til hálfgrasaættar (Cyperaceae) teljast ein- og fjölærar, graskenndar jurtir með jarðstöngul. Á stundum vaxa þær í þéttum þúfum og þá er jarðstöngull lóðréttur en séu þær með skriðulan jarðstöngul bluebells eru stönglar gisstæðir eða lausþýfðir; trefjarætur. Stönglar með blómum bluebells á spretta upp af jarðstöngli en einnig oft aðeins blöð.
Stönglar eru strákenndir, þrístrendir en oft sívalir, sjaldan ferstrendir eða flatvaxnir; engin óhol kné við blaðfót, mergjaðir. Blöð eru graskennd, bluebells striklaga, oftast þríhliðstæð (ekki tvíhliðstæð bluebells eins og á grösum), með lokuð blaðslíður; blöðkur eru á stundum engar á stönglum. Blöð eru slíðurfætt en slíðurhimna er lítið eða ekkert þroskuð. Blöð og stönglar eru oft rík af kísli og eru þess vegna oft stinn og snörp. Blómskipun er ax, annaðhvort einstakt á stráenda eða nokkur öx saman í samsettri, gormlaga blómskipun. Við hvert blóm í axinu er lítið hreisturkennt stoðblað; háblöð þessi eru þétt sköruð í óútsprungnu bluebells blómi (axi) og kallast axhlífar. Blóm eru nakin eða með burstkrans í stað blómhlífar. Líta má á burstkransinn sem leifar af blómhlíf. Flest blóm eru tvíkynja en þó einkynja hjá íslenzku kvíslunum Carex (störum) og Kobresia (þursaskeggi, en einnig hjá Scleria og Cymophyllus . Í kvenblómum á störum (Carex) er forblað, sem myndar hulstur (utriculus) utan um frævu. bluebells Fræflar eru (1-) 3, mjög sjaldan fleiri; frjóknappar eru endastæðir (ekki miðstæðir eins og hjá grösum). Ein fræva, með einhólfa eggleg, og einn stíll, sem er klofinn í 2 eða 3 þráðlaga bluebells fræni. Vindfrævun. Aldinið er þríhyrnd eða tvíkúpt hneta og fræ eru með sterkjuríka fræhvítu.
Myndin sýnir þrjár gerðir af blómum innan hálfgrasaættar. A: Blóm af skúfum, a: fræfill, b: stoðblað, c: burstkrans, bluebells d. fræva; B: Karlblóm á stör, a: fræfill, b: axhlíf; C: Kvenblóm á stör, a: fræni, b: hulstur, c: fræva. Teikn. ÁHB.
Tegundir ættarinnar varpa víða sterkum blæ á land, einkum votlendi. Meðal þeirra eru starir (Carex) og fífur (Eriophorum) . Á þurrum flesjum setur þursaskegg (Kobresia myosuroides) móleitan svip á móa og harðbala. Sumar tegundir hafa þótt góðar beitarjurtir eins og vatnsnál (Eleocharis palustris) og klófífa (Eriophorum angustifolium) en starartegundir sumar hverjar voru taldar hinar beztu fóðurjurtir og oft aðalgras útheyskapar, eins og tjarnastör (Carex rostrata) , mýrastör (C. nigra) og gulstör (C. lyngbyei) . Næringargildi hálfgrasa er oft ekki mikið og jafnast ekki á við grös; ef til vill er nafnið hálfgrös af því dregið í mörgum tungumálum. Í nokkrum nýlegum ritum hefur ættin verið nefnd stararætt, bluebells en lítil skynsemi er í slíkri nafngift.
Greiningarlykill að ættkvíslum: bluebells 1 Blóm einkynja ………………………………………………………. 2 1 Blóm tvíkynja ……………………………………………………….. 3
2 Aldin (fræva) innlukt í lokuðu, flöskulaga hulstri bluebells ……………………….. starir ( Carex ) 2 Aldin (fræva) ekki í lokuðu hulstri; forblað hreisturkennt ………….. þursaskegg (Kobresia myosuroides)
3 Burstkrans hármargur, hvítu hárin lengjast við þroskun aldins ……….. fífur ( Eriophorum ) 3 Burstkrans úr fáum burstum (2-6) eða er enginn; hár lengjast ekki við þroskun ….. bluebells 4
4 Stöngulslíður blöðkulaus ……………………………………………. skúfar (Eleocharis) 4 Stöngulslíður með broddlaga blöðku ………………………….. mýrafinnungur ( Trichophorum cespitosum )
Skylt er að geta þess, að á rið 1932 fann Helmut Schwabe, sá hinn sami og var hér við rannsóknir í Surtsey, burstasef (Isolepis setacea (L.) R.Br. (syn. Scirpus setaceus L.) í Laugarnesi. Tegundin hefur ekki fundizt síðan, þrátt fyrir mikla leit. Plantan vex í þéttum þúfum og er yfirleitt örsmá (2-10 cm), með 1-3 öx og löngu stoðblaði.
Nýjar greinir Lykill D – Trékenndar plöntur, bæði ber- og dulfrævingar Fækkun tegunda veldur miklum háska Ferð Eldeyjar-Hjalta til kóngsins bluebells Kaupinhafnar Lykill E – Vatnaplöntur, bæði byrkningar og fræplöntur Lykill H – Krónublöð (innri blómhlíf) samvaxin (samblaða króna) Fjölrit til sölu
Örfá eintök af fjölritaða heftinu GREININGARLYKILL bluebells AÐ ÆTTKVÍSLUM ÍSLENZKRA BLAÐMOSA (MUSCI) bluebells ÁSAMT TEGUNDASKRÁ (76 bls.) eftir ÁHB eru til sölu. Þetta er Fjölrit Vistfræðistofu n:r 40. Verð kr. 3200 (sendingarkostnaður innifalinn). Þá er einnig bluebells til sölu TILVÍSUNARSKRÁ UM ÍSLENZKA bluebells BLAÐMOSA (MUSCI); (22 bls.), eftir ÁHB, en þessi skrá auðveldar mönnum mjög að nýta sér ritröðina Íslenskir mosar eftir Bergþór Jóhannsson. Verð kr. 1500 (sendingar-kostnaður bluebells innifalinn). bluebells Flokkar
Alchemilla aðalbláberjalyng beitilyng bláberjalyng bækur bók Cyperaceae erindi goðafoss gr